Jak powstawało nasze Muzeum

Helskie zabytki militarne w okresie powojennym

9 maja 1945 roku – tuż po zakończeniu II Wojny Światowej, Hel poddał się i teren dawnego Rejonu Umocnionego Hel zajęło Wojsko Polskie. Zastało tam wielką mnogość obiektów militarnych budowanych od lat dwudziestych, aż do końca wojny. Największe z tych budowli – to 6 obiektów pozostałych po zdemontowanej mamuciej baterii niemieckiej 406mm Schleswig Holstein – dwa magazyny, trzy stanowiska artyleryjskie i wieża kierowania ogniem.

Wojsko przez lata ze zmiennym powodzeniem usiłowało zagospodarować te obiekty. Magazyny amunicyjne wykorzystano jako magazyn różności, w stanowisku „Anton” zainstalowano centralę łączności Marynarki Wojennej, w stanowisku „Bruno” na jakiś czas urządzono wojskową strzelnicę, w stanowisku „Cezar” umieszczono „ściśle tajny wojskowy skład marchwi i ziemniaków”, dla wieży kierowania ogniem nie znaleziono zastosowania.

Obiekty te pozostawały przez lata niedostępne dla zwiedzających. Znały je tylko osoby uprawnione i niewielka garstka grzybiarzy oraz dzieci, które odważyły sie wtargnąć na tereny wojskowe, mimo zagrożenia zatrzymaniem lub mandatem.”

W miarę jak wojsko od kilkunastu lat zaczęło redukować swoją liczebność na terenie Helu tereny te przestały być pilnowane i rozpoczęła się rabunkowa dewastacja wszystkiego, co dało się sprzedać na złom. Najbardziej ucierpiała wieża i porzucone, otwarte stanowisko „Bruno” – wycięto niemal wszystkie elementy metalowe, wyrwano instalacje, zanieczyszczono pomieszczenia i korytarze. Powstał istny tor przeszkód dla pojawiających się coraz liczniej prawdziwych miłośników militariów, a nie złodziei żyjących z ich sprzedaży.

Doszło do tego, że widząc postępującą dewastację i znikanie z dnia na dzień bezcennego, niepowtarzalnego wyposażenia bunkrów, grupka miłośników helskich militariów, która później utworzyła Sekcję Militarną Stowarzyszenia „Przyjaciele Helu”, zaczęła samowolnie demontować i ukrywać elementy wyposażenia, by choć doraźnie uchronić je przed bezpowrotnym zniszczeniem. Także dzięki staraniom tej grupy osób, przedwojenne polskie budowle militarne oraz stanowiska Baterii Schleswig-Holstein udało się wpisać do rejestru zabytków, co niestety w żaden sposób nie zwiększyło możliwości ich praktycznej ochrony. 
(wpisano do Rej. Zabytków A 1200 dnia 15.06.1999)

Powstaje Muzeum Obrony Wybrzeża Stowarzyszenia „Przyjaciele Helu”

Nadszedł rok 2006 i dzięki wejściu Polski do Unii i odważnemu pomysłowi Burmistrza Helu, pana Mirosława Wądołowskiego udało się wprowadzić w życie nierealny zdawałoby się plan Sekcji Militarnej – opracowano projekt renowacji stanowiska „Bruno” i wieży kierowania ogniem i uzyskano na ten cel pieniądze z Unii Europejskiej.

W tym czasie zdewastowane bunkry pokrywała splątana dzika roślinność, wewnątrz działobitni stanowiska „Bruno” rosły niemal 60-letnie drzewa, nie było wody, prądu czy nawet przyzwoitej drogi dojazdowej. Sytuacje utrudniał dodatkowo fakt, że dwa remontowane obiekty leżą po przeciwnych stronach ruchliwej, helskiej szosy, co spowodowało znaczny wzrost kosztów na ogrodzenie i instalacje. Twórcy i realizatorzy projektu borykali się z pojawiającymi się w miarę postępów prac problemami – sytuacja była tak nietypowa, że nikt nie mógł przewidzieć do końca jak będą docelowo zagospodarowane te obiekty i jak w związku z tym wykonywać poszczególne prace. Na stropie stanowiska „Bruno” wykonano izolacje przeciwwilgociową, ponownie posadzono rośliny w nowej warstwie gleby. Zrobiono instalacje elektryczne i alarmowe, odtworzono i zainstalowano drzwi, okna i ich pancerne zamknięcia. Oprócz renowacji, zamontowano na ich włałciwych miejscach ocalałe z kradzieży elementy wyposażenia.

Równolegle do prac remontowo-budowlanych i instalacyjnych ruszyły prace organizacyjne przy tworzeniu planów mającego tu powstać Muzeum Obrony Wybrzeża. Niewielka grupka osób, która samorzutnie zajęła się tym problemem, ukonstytuowała się w początku 2006 roku jako Zarząd Muzeum obrony Wybrzeża i poświęcając swoją pracę, czas, a niejednokrotnie i swoje pieniądze przystąpiła do planowania i przygotowywania wystaw.

Pierwszą ekspozycją całkowicie zaprojektowaną i wykonaną przez ten zespół, była sala poświęcona pamięci bohaterskiego obrońcy Helu, dowódcy baterii cyplowej, a po wojnie tragicznej ofierze bestialstwa wojskowej bezpieki – komandorowi Zbigniewowi Przybyszewskiemu.

1 maja 2006 roku Muzeum otwarto dla zwiedzających i rozpoczął się nieustanny, nieprzerwany potok odwiedzających. Okazało się, że MOW przyciąga niezliczone rzesze zainteresowanych. Popularność zaskoczyła nawet najbardziej optymistycznych spośród jego twórców.

Ponieważ wszelkie dochody z biletów statutowo przeznacza się na dalszy rozwój Muzeum i udało się znaleść wielu sponsorów zaczęto szybko inwestować w zakupy podnoszące jego standard, jak gabloty, instalacje osuszające, nagłaśniające, komputery itp.

Do rozpoczęcia sezonu letniego 2006 otwarto szereg dalszych ekspozycji dzięki współpracy wielu entuzjastów traktujących współpracę z MOW jak swojego rodzaju najwspanialsze hobby.

Oddano do zwiedzania gabinet wyposażony w wykopane na Helu przedwojenne narzędzia lekarskie, odtworzono wyposażenie i funkcjonalność kilku pomieszczeń, pokazano historię powstania dział największego kalibru, które kiedyś się tu, w Helu znajdowały.

Tuż przed samym sezonem udostępniono dla publiczności dużą, dokumentalną wystawę „32 dni obrony Helu” i kilka wystaw czasowych otrzymanych spoza Muzeum.

A co z pozostałymi obiektami?

  • W maju 2013 roku, w jednym z magazynów amunicyjnych poniemieckiej baterii Schleswig-Holstein otwarto Muzeum Kolei Helskich (MKH) jako oddział Muzeum Obrony Wybrzeża.Ekspozycje MKH mają przypominać historię i rozwój helskich kolei normalnotorowych i wąskotorowych, budowanych do celów militarnych, a dopiero potem przekazywanych włądzom cywilnym.Naokoło schronu mieszczącego MKH rozrasta się z roku na rok wystawa plenerowa pokazująca uratowane przed zezłomowaniem elementy taboru kolejowego – zarówno wąskotorowego, jak i szerokotorowego. 
  • 1 maja 2013 roku w Muzeum Obrony Wybrzeża Stowarzyszenia „Przyjaciele Helu” odbyło się uroczyste otwarcie drugiej linii kolejki amunicyjnej, która będzie dowoziła turystów do Muzeum Kolei Helskich.
  •  21 sierpnia 2013 roku na  stanowisku B-1 (ANTON) odbyła się doniosła uroczystość – nastąpiło podpisanie aktu przekazania tego obiektu przez Agencję Mienia Wojskowego jako darowizny dla władz Helu na cele turystyczne i muzealne. Obiekt ten został wykorzystany przede wszystkim do przeniesienia magazynów ze stanowiska B-2 (Bruno) i odzyskania w ten sposób sal na tworzenie tam dalszych wystaw.
  •  Stanowisko B-3 (CAESAR) jest przygotowywane do przejęcia roli muzeum etnograficznego. Opracowaliśmy szczegółowe plany remontu i adaptacji, mamy także plany zagospodarowania wnętrz i otoczenia na cele wystawowe. Staramy się o pozyskanie odpowiednich funduszy – a nie jest to niestety sprawa prosta….Na razie, na terenie tego stanowiska odbywają się w czasie corocznych „nocy muzeów” imponujące, militarne widowiska audiowizualne. Jest ono także udostępniane grupom rekonstrukcyjnym na odbywanie różnorakich ćwiczeń i treningów.
  • 30  maja 2015 roku na  stanowisku B-1 (ANTON) otwarto kolejny oddział MOW – Muzeum  Przyrodniczo Etnograficzne. Budynek tego oddziału otacza ogródek przyrodniczy, który z miesiąca na miesiąc powiększa się o nowe okazy drzew, krzewów i roślin (a wśród nich kolekcję rożnych gatunków traw) i zaprasza do odpoczynku wśród przyrody. Po roku działalności ten oddział został z początkiem 2016 roku przekształcony w Muzeum Helu – gdyż zasadnicza większość ekspozycji dotyczy historii życia Helu – a więc są wystawy etnograficzne przedstawiające wnętrze helskiego domu rybackiego, prezentujące życie rybaków, kuźnię, stolarnię, i liczne kolekcje sprzętów codziennego użytku.

Przez okres zimowy w formalnie nieczynnym Muzeum trwa cały czas wytężona praca nad nowymi ekspozycjami. Mimo tzw. martwego sezonu nie ma dnia bez odwiedzających, a częstokroć musimy odprawiać z kwitkiem pojedyncze osoby, które  pojawiają się w rejonie MOW. Istniejące wystawy są przenoszone i rozbudowywane. Powstaje nieustannie wiele całkowicie nowych wystaw, planuje się tworzenie dalszych. Nowe wystawy znajdą swoje miejsce także w wieży kierowania ogniem. Działa już wystawa „Ciekawostki artyleryjskie”, na ukończeniu są wystawy dotyczące Polskiej Floty we wrześniu 1939 roku oraz wystawa o Morskim Dywizjonie Lotniczym zilustrowana wspaniałymi modelami wodnosamolotów. Powstała nowa, bardzo ciekawa ekspozycja „medycyna w wojsku”, znacznie rozbudowała się ekspozycja łączności. Pomieszczenia zostały zradiofonizowane, co pozwoli m.in. na stworzenie w Muzeum tła dźwiękowego.

Po 10 latach działalności widać, że Muzeum Obrony Wybrzeża stało się nową atrakcja turystyczną Helu i kopalnią wiedzy historycznej o czasach minionych – choć tak bliskich sercom większości Polaków.

1  stycznia 2017 r. decyzją Zarządu Stowarzyszenia „Przyjaciele Helu” Muzeum Obrony Wybrzeża zostało przekształcone w:

HELSKI KOMPLEKS MUZEALNY

składający się z:   Muzeum Helu (MH), Pracowni Konserwatorskiej, Muzeum Obrony Wybrzeża (MOW), Muzeum Kolei Helskich (MKH), stanowiska bat. H.Laskowskiego (HL)

autor: Wladyslaw Szarski valle@hela.com.pl

Cenimy państwa prywatność
Ustawienia ciastek
Do poprawnego działania naszej strony niezbędne są niektóre pliki cookies. Zachęcamy również do wyrażenia zgody na użycie plików cookie narzędzi analitycznych. Dzięki nim możemy nieustannie ulepszać stronę. Więcej informacji znajdą państwo w Polityce Prywatności.
Dostosuj Tylko wymagane Akceptuj wszystkie
Ustawienia ciastek
Dostosuj ustawienia
„Niezbędne” pliki cookie są wymagane dla działania strony. Zgoda na pozostałe kategorie, pomoże nam ulepszać działanie serwisu. Firmy trzecie, np.: Google, również zapisują pliki cookie. Więcej informacji: użycie danych oraz prywatność. Pliki cookie Google dla zalogowanych użytkowników.
Niezbędne pliki cookies są konieczne do prawidłowego działania witryny.
Używamy plików cookie Google Analytics. Te pliki cookie będą przechowywane w przeglądarce tylko za państwa uprzednią zgodą.
Reklamowe pliki cookies służą m.in. do analizowania efektywności działań reklamowych i śledzenia konwersji.
Umożliwia wysyłanie do Google danych użytkownika związanych z reklamami

Brak plików cookies.

Umożliwia wyświetlanie reklam spersonalizowanych

Brak plików cookies.

Zapisz ustawienia Akceptuj wszystkie
Ustawienia ciastek
Copyright © 2024 SeoFuture